Mikil umræða hefur skapast á Íslandi í kjölfarið á því að Lögreglan á Norðurlandi eystra boðaði fjóra blaðamenn í yfirheyrslur vegna umfjöllunar um skæruliðadeild Samherja í maí á síðasta ári. Mismunandi skoðanir hafa komið fram í umræðunni en á meðan sumir telja athæfi lögreglu hættulegt telja aðrir vinnubrögðin eðlileg.
Sjá einnig: Yfirlýsing frá embætti Lögreglustjórans á Norðurlandi eystra
„Blaðamennska er ekki glæpur“
Stjórn Íslandsdeildar Transparency International segir að skilaboðin af hálfu lögreglu sem send séu út í samfélagið með ákvörðun um að yfirheyra að minnsta kosti fjóra blaðamenn vegna gruns um brot á hegningarlögum fyrir umfjöllunina séu hættuleg.
„Í maí 2021 birtu Kjarninn og Stundin umfjöllun um „skæruliðadeild“ Samherja, samstarfsfólks sem lét sig dreyma um að „stinga, snúa og strá svo salti í sárið“ á þeim sem fjalla um málefni Samherja í Namibíu. Fyrirtæki sem eru meðvituð um almannahag þurfa ekki „skæruliðadeildir“. Þau beita ekki ógnandi aðferðum, hótunum eða tilraunum til að þagga niður eðlilega gagnrýni með saksóknum. Í kjölfar fréttaumfjöllunarinnar baðst Samherji afsökunar: „stjórnendur Samherja [hafa] brugðist harkalega við neikvæðri umfjöllun um félagið og ljóst að of langt hefur verið gengið í þeim viðbrögðum. Af þeim sökum vill Samherji biðjast afsökunar á þeirri framgöngu.“
Lögreglustjórinn á Norðurlandi eystra hefur að því er virðist tekið við keflinu af fyrirtækinu og nú með glæpavæðingu blaða- og fréttamennsku. Það lýsir vægast sagt furðulegri forgangsröðun í risavöxnu spillingarmáli sem teygir anga sína um heim allan, að „viðbrögðin“ séu að sækja af hörku gegn fjölmiðlafrelsi og heimildarvernd á Íslandi. Rannsókn Lögreglustjórans á Norðurlandi eystra varðar háttsemi sem ekki telst brot ef hún er réttlætanleg með vísan til almanna- eða einkahagsmuna. Minna má á að „skæruliðadeildin“ ræddi meðal annars að beita sér í kosningum í stéttarfélagi, kortlagði og beitti sér gegn blaðafólki, listafólki, embættis- og stjórmálamönnum. Framganga sem forsætisráðherra sagði að væri óboðleg og ætti „ekki að líðast í lýðræðissamfélagi.“ Háttsemi skæruliðadeildarinnar, í boði sjávarútvegsfyrirtækis sem nýtir auðlindir íslensku þjóðarinnar og var fellt undir skilgreiningu laga á einingu tengdri almannahagsmunum árið 2020, hlýtur að eiga erindi við almenning,“ segir í tilkynningu Íslandsdeildar Transparency International.
Enn fremur segir að þessi aðför að fréttamönnum í varnarbaráttu sé litin alvarlegum augum og að þessi framvinda mála hafi verið tilkynnt til höfuðstöðva Transparency International í Berlín.
Bjarni gagnrýnir vinnubrögð fjölmiðla
Bjarni Benediktsson, fjármálaráðherra og formaður Sjálfstæðisflokksins, hefur hinsvegar gagnrýnt fréttaflutning af rannsókn lögreglu en hann telur að áherslan hafi öll verið út frá hagsmunum hinna grunuðu blaðamanna en ekki á því hverjar sakargiftirnar væru, líkt og venjan væri.
„Við höfum mátt venjast því í fréttaflutningi af lögreglumálum þegar almennir borgarar eiga í hlut að fjölmiðlar beini sjónum sínum að því hvað hinn grunaði kunni að hafa unnið til saka,“ segir Bjarni í færslu á Facebook.
„Engar fréttir hafa verið fluttar af því sem mestu máli skiptir og flesta þyrstir að vita hvað lögreglan kunni að hafa undir höndum sem gefi tilefni til rannsóknar. Þeir sem stjórnað hafa þeirri umræðu eru þeir hinir sömu og nú eru til rannsóknar.“
Bjarni spyr hvort að fjölmiðlamenn séu of góðir til að mæta og svara spurningum lögreglu eins og almennir borgarar.
„Við gerum öll kröfu til þess að hér á landi séu allir jafnir fyrir lögunum. Má gera þá kröfu að allir séu jafnir fyrir fjölmiðlunum líka?“
